Nổ kính cường lực là sự cố không mong muốn nhưng vẫn xảy ra trong thực tế do nhiều nguyên nhân khác nhau. Mặc dù kính cường lực có độ bền cao và khả năng chịu lực tốt, nhưng khi nổ vẫn có thể gây thương tích và ảnh hưởng đến kết cấu công trình. Việc nhận diện sớm các dấu hiệu bất thường và áp dụng đúng biện pháp phòng ngừa giúp đảm bảo an toàn cho người dùng và kéo dài tuổi thọ của vật liệu.
Nguyên nhân gây nổ kính cường lực
Nổ kính cường lực là hiện tượng hiếm gặp nhưng có thể gây nguy hiểm nếu không được kiểm soát từ giai đoạn sản xuất đến lắp đặt. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến khiến kính cường lực tự nổ.
Lỗi kỹ thuật trong quá trình sản xuất
Trong quá trình sản xuất, nếu không kiểm soát chặt chẽ nhiệt độ tôi hoặc thời gian làm nguội, kính sẽ không đạt được trạng thái cân bằng ứng suất tối ưu. Sự thiếu chính xác này khiến kính yếu hơn tại một số điểm, dễ bị phá vỡ dưới áp lực môi trường hoặc sau thời gian dài sử dụng.
Ứng suất tồn dư trong kính sau khi tôi nhiệt
Khi kính được nung nóng rồi làm nguội đột ngột, phần bề mặt bị nén trong khi lõi bên trong chịu ứng suất kéo. Nếu quá trình này không đồng đều, sẽ tạo ra ứng suất tồn dư không ổn định, làm kính có nguy cơ tự vỡ dù không chịu tác động mạnh từ bên ngoài.
Sự hiện diện của tạp chất (hạt niken sulfua – NiS)
Niken sulfua là tạp chất vi lượng xuất hiện ngẫu nhiên trong thành phần kính. Trong quá trình tôi nhiệt, hạt NiS có thể biến đổi cấu trúc tinh thể mà không bị loại bỏ hoàn toàn. Theo thời gian, sự giãn nở hoặc biến đổi thể tích của các hạt này gây áp lực lên kết cấu kính và kích hoạt hiện tượng nổ nội sinh.
Thay đổi nhiệt độ đột ngột hoặc chênh lệch nhiệt
Kính cường lực có khả năng chịu nhiệt tốt nhưng vẫn có giới hạn. Khi kính bị tác động bởi nhiệt độ quá cao từ mặt trời, bếp nấu hoặc thiết bị nhiệt, rồi tiếp xúc đột ngột với không khí lạnh hoặc nước lạnh, sự chênh lệch giãn nở nhiệt giữa các vùng tạo ra áp lực lớn và khiến kính nổ.
Va đập tại điểm yếu hoặc mép kính
Cạnh kính là vùng có độ bền thấp hơn so với trung tâm. Nếu bị va đập tại điểm mép, đặc biệt là trong quá trình vận chuyển hoặc lắp đặt, vết nứt nhỏ có thể hình thành và lan rộng theo thời gian. Khi ứng suất vượt quá ngưỡng chịu đựng, kính sẽ vỡ thành mảnh.
Lắp đặt sai kỹ thuật hoặc phụ kiện không phù hợp
Kính cường lực yêu cầu hệ khung và phụ kiện đồng bộ, chính xác. Nếu sử dụng kẹp, vít, bản lề không đúng chủng loại, hoặc siết quá chặt tại một điểm, lực tập trung sẽ gây nứt âm bên trong kính. Trong thời gian sử dụng, lực này tích tụ và có thể dẫn đến nổ kính bất ngờ.
Dấu hiệu nhận biết kính cường lực có nguy cơ nổ
Kính cường lực trước khi nổ thường có những biểu hiện rõ ràng nếu quan sát kỹ. Việc nhận diện sớm các dấu hiệu này giúp hạn chế rủi ro và xử lý kịp thời.
Xuất hiện các vết nứt nhỏ, rạn chân chim
Trên bề mặt kính có thể bắt đầu xuất hiện những vết nứt cực nhỏ, lan tỏa theo hình dạng rễ cây hoặc vết chân chim. Những vết này thường mờ, khó phát hiện bằng mắt thường nếu không soi nghiêng dưới ánh sáng. Đây là dấu hiệu cho thấy ứng suất bên trong kính đã bị phá vỡ một phần và đang lan rộng.
Có tiếng lách tách nhẹ bên trong kính
Khi kính có sự thay đổi nội tại do biến đổi nhiệt hoặc chịu áp lực từ tạp chất bên trong, sẽ xuất hiện các âm thanh nhỏ như tiếng lách tách, răng rắc. Âm thanh này thường phát ra từ bên trong lõi kính, báo hiệu cấu trúc ứng suất đang bị mất cân bằng và có khả năng vỡ trong thời gian ngắn.
Mặt kính biến dạng hoặc mất độ căng
Kính cường lực khi còn nguyên vẹn có độ phẳng và căng rất cao. Nếu phát hiện kính có dấu hiệu cong nhẹ, phồng lên tại một điểm hoặc mặt kính không còn căng đều như ban đầu, rất có thể đã xảy ra hiện tượng lệch ứng suất. Biến dạng này cho thấy kính đang mất ổn định và có thể tự nổ mà không cần tác động mạnh.
Mức độ nguy hiểm khi kính cường lực bị nổ
Hiện tượng nổ kính cường lực dù không phổ biến nhưng có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng nếu không được xử lý đúng cách và kịp thời.
Gây sát thương do mảnh kính vỡ
Khi kính cường lực nổ, toàn bộ tấm kính sẽ vỡ vụn thành hàng triệu mảnh nhỏ dạng hạt. Dù những mảnh này không sắc nhọn như kính thường nhưng nếu rơi từ độ cao hoặc văng mạnh, chúng vẫn có thể gây chấn thương cho những người đang hoạt động gần khu vực kính nổ.
Ảnh hưởng đến kết cấu công trình
Một số vị trí như lan can kính, vách kính mặt dựng, mái kính hay sàn kính được thiết kế có chức năng nâng đỡ hoặc bảo vệ. Khi kính cường lực bị nổ, kết cấu này sẽ bị phá vỡ, ảnh hưởng trực tiếp đến độ ổn định của toàn bộ khu vực sử dụng. Nếu không xử lý ngay, có thể kéo theo sụp đổ cục bộ hoặc gây hư hại cho các vật liệu khác liên quan.
Gây tâm lý hoang mang cho người sử dụng
Việc kính cường lực nổ bất ngờ khiến người sử dụng không khỏi lo lắng và mất niềm tin vào độ an toàn của vật liệu. Tâm lý e ngại có thể kéo dài, đặc biệt khi kính được lắp đặt ở khu vực sinh hoạt thường xuyên như phòng khách, phòng tắm, hành lang, cầu thang hoặc không gian làm việc.
Cách phòng tránh nổ kính cường lực
Để hạn chế tối đa nguy cơ nổ kính cường lực, cần có biện pháp phòng ngừa ngay từ khâu sản xuất, thi công cho đến sử dụng thực tế.
Sử dụng kính đạt tiêu chuẩn chất lượng cao
Chỉ sử dụng kính cường lực được sản xuất bởi nhà máy có chứng nhận ISO và kiểm định theo tiêu chuẩn TCVN, EN hoặc ANSI. Kính phải có nguồn gốc rõ ràng, nhãn mác đầy đủ và đi kèm chứng chỉ kỹ thuật. Chất lượng kính đầu vào quyết định trực tiếp đến độ ổn định của sản phẩm trong quá trình sử dụng lâu dài.
Kiểm tra kỹ trước và sau khi lắp đặt
Trước khi lắp, cần kiểm tra kỹ các mép kính, bề mặt kính và vị trí khoan, cắt để đảm bảo không có vết nứt, sứt cạnh hoặc dấu hiệu bất thường. Sau khi hoàn thiện lắp đặt, cần kiểm tra độ căng, độ phẳng, khả năng chịu lực của hệ khung và phụ kiện để phát hiện sớm những điểm nguy cơ.
Lựa chọn đơn vị thi công uy tín, đúng kỹ thuật
Đơn vị thi công chuyên nghiệp sẽ đảm bảo quy trình lắp đặt chuẩn xác, không để xảy ra lỗi kỹ thuật hoặc gây áp lực cục bộ lên bề mặt kính. Tay nghề thợ và kỹ thuật gắn kết giữa kính và khung giữ vai trò then chốt trong việc ngăn ngừa sự cố nổ do va đập hoặc ứng suất sai lệch.
Dán phim an toàn hoặc dùng kính dán cường lực
Dán phim an toàn giúp giữ lại các mảnh vỡ khi kính nổ, giảm nguy cơ thương tích và hạn chế kính rơi xuống sàn. Ngoài ra, có thể lựa chọn kính dán cường lực – loại kính kết hợp giữa hai lớp kính tôi và một lớp phim PVB – để tăng khả năng chống nổ và giữ nguyên kết cấu khi vỡ.
Lắp đặt ở vị trí tránh tiếp xúc với nguồn nhiệt lớn
Tránh lắp kính cường lực ở nơi có ánh nắng chiếu trực tiếp liên tục, gần thiết bị tỏa nhiệt như bếp, lò sưởi, hoặc sát cửa thông hơi máy lạnh. Sự chênh lệch nhiệt độ giữa các vùng trên bề mặt kính có thể tạo ra ứng suất nhiệt, là nguyên nhân dẫn đến nổ kính nội sinh. Lắp đặt đúng vị trí giúp kính hoạt động ổn định và kéo dài tuổi thọ.
Xử lý sự cố khi nổ kính cường lực
Khi kính cường lực bị nổ, cần có cách xử lý nhanh chóng và an toàn để bảo vệ người dùng cũng như duy trì kết cấu công trình.
Cách thu dọn và xử lý mảnh vỡ an toàn
Trước tiên, cần phong tỏa khu vực xảy ra sự cố để tránh gây thương tích cho người xung quanh. Dùng găng tay dày, giày đế cứng và chổi mềm để thu dọn mảnh kính vỡ. Không dùng tay không tiếp xúc với mảnh kính dù rất nhỏ.
Sử dụng túi nylon dày hoặc bao đựng vật liệu xây dựng để chứa kính vỡ, tránh đựng trong bao tải mỏng hoặc túi nilon mỏng dễ rách. Sau khi thu dọn, nên hút bụi kỹ sàn nhà để loại bỏ hoàn toàn các mảnh vụn li ti có thể gây hại cho chân.
Thay thế kính đúng chủng loại và kích thước
Việc thay thế kính cường lực sau khi nổ cần tuân thủ đúng chủng loại, độ dày và kích thước như thiết kế ban đầu. Nếu sử dụng loại kính khác không đồng nhất về đặc tính kỹ thuật có thể dẫn đến mất cân bằng ứng suất trong toàn hệ kính, tăng nguy cơ nứt vỡ tại các vị trí liền kề. Nên đặt kính tại nhà máy uy tín, có kiểm định và chế tác theo đúng thông số kỹ thuật được đo đạc thực tế tại công trình.
Kiểm tra lại hệ thống kính còn lại để ngăn sự cố tiếp theo
Sau khi xử lý sự cố, cần kiểm tra toàn bộ các tấm kính cường lực còn lại trong công trình. Quan sát mép kính, điểm tiếp xúc với phụ kiện, độ phẳng bề mặt và các dấu hiệu như nứt rạn, phồng nhẹ, mất độ căng. Nếu phát hiện bất thường, cần thay thế sớm hoặc gia cố bằng phim an toàn.
Ngoài ra, nên đánh giá lại điều kiện môi trường xung quanh như nhiệt độ, hướng nắng, độ rung và chất lượng lắp đặt để loại bỏ các yếu tố tiềm ẩn gây nổ kính về sau.
Nổ kính cường lực tuy không thường xuyên xảy ra nhưng vẫn tiềm ẩn rủi ro cho con người. Hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu cảnh báo và cách xử lý đúng kỹ thuật giúp hạn chế tối đa hậu quả và đảm bảo sự ổn định cho không gian sử dụng. Chủ động trong việc lựa chọn vật liệu chất lượng, thi công đúng kỹ thuật và bảo trì định kỳ chính là giải pháp bền vững để ngăn ngừa sự cố và nâng cao mức độ an toàn trong mọi công trình.
